ارتقاء جایگاه محیط‌‌ زیست در برنامه‌های توسعه

عشوری: حفظ محیط‌زیست امروزه به‌عنوان یکی از ارکان توسعه پایدار، اهمیت زیادی یافته و یکی از محورهای اصلی در برنامه ششم و هفتم توسعه است.

به گزارش پایگاه اطلاع رسانی پویشگران گیل:

حمزه عشوری گفت: امروزه جهان به نحو فزاینده‌ای با دو رویکرد مهم برنامه‌ریزی و محیط زیست در راستای تحقق توسعه پایدار روبروست و توسعه کشورها،بر اساس تدوین راهبردها،سیاست‌ها و برنامه‌هایی (کوتاه مدت، میان مدت،بلند مدت) صورت می‌پذیرد که با تکیه بر توانایی‌ها، امکانات و شرایط محیطی حاکم بر کشورها تدوین شده است.
وی افزود: با بررسی قوانین برنامه های قبل از انقلاب اسلامی و برنامه های توسعه ای (هفت برنامه) پس از انقلاب اسلامی, آنچه محرز می باشد, جایگاه سیر صعودی و توسعه حقوق محیط زیست در روند تدوین و تصویب قوانین برنامه ای است.چنانچه در بررسی این قوانین در بستر زمانی پس از انقلاب، صرفنظر از مباحث ماهوی و تحلیل محتوای مواد،شاهدیم جایگاه محیط زیست به گواهی ارقام از یک تبصره (تبصره 13) در قانون برنامه اول توسعه از مجموع 52 تبصره, در برنامه چهارم توسعه به یکی از محورهای شش گانه به نام حفاظت محیط زیست, آمایش سرزمین و توازن منطقه ای تغییر یافته است و در مجموع 15 ماده از 161 ماده قانون برنامه چهارم به محیط زیست اختصاص یافته و در کنار آن نیز در 14 ماده دیگر ضرورت رعایت مسایل زیست محیطی مورد توجه قانونگذار قرار گرفته و لحاظ شده است. گرچه در این برنامه نیز تا رسیدن به وضعیت مطلوب راه نسبتا طولانی در پیش است. روند طی شده بیانگر حرکت در مسیری نسبتا موفق در زمینه لحاظ نمودن ملاحظات زیست محیطی با برنامه‌های توسعه ای جهت دستیابی به توسعه پایدار است، که،موفقیت قطعی این برنامه ها، منوط به اجرای کامل آن خواهد بود.
عشوری اظهار داشت:باید اذعان نمود که تحقق تمامی اهداف زیست محیطی مندرج در برنامه های توسعه ای،خصوصا در برنامه‌های توسعه پنج ساله دولت سیزدهم با دیدگاه زیست محیطی, متضمن تقویت زیرساخت های بنیادی،هماهنگی بین امور زیست محیطی، عزم و اراده ملی و فراهم نمودن بستر مناسب جهت مشارکت عمومی مردم است،ضمن آنکه،برای ترسیم دیدگاه کلان و چشم انداز آینده باید درصدد ترسیم برنامه بلند مدت توسعه پایدار در کشور بود.
از جمله نکات برجسته در پس از پیروزی شکوهمند انقلاب اسلامی عبارتند از :
ابلاغ سیاست‌های کلی نظام از سوی مقام معظم رهبری درباره محیط‌زیست
با توجه به اهمیت حفظ محیط‌زیست و حساسیت مقام معظم رهبری مبنی‌بر حفاظت از آن، سیاست‌های کلی نظام درباره محیط‌زیست تصویب و توسط مقام معظم رهبری ابلاغ شد‌. در این سیاست‌ها به مواردی همچون نحوه جلوگیری از آلودگی هوا، مدیریت پسماند، هوای پاک، ایمنی زیستی، حفاظت از تالاب‌ها و حفاظت از آب و خاک تاکید شده است‌.
با توجه به افزایش جمعیت،برجسته شدن حفاظت بیش‌تر از منابع طبیعی و محیط‌زیست موجب ارتقای سطح و ساختار حفاظت از این عرصه‌ها شد، به‌طوری که یگان حفاظت محیط‌زیست در شکل گرفت و محیط‌بانان بدنه اصلی این یگان تعیین شدند و اکنون حدود سه هزار محیط‌بان در کشور و 174 محیط بان در استان گیلان وظیفه حفاظت از عرصه‌های طبیعی و محیط‌زیست را برعهده دارند‌.
درج مفاهیم زیست‌محیطی در کتاب‌های درسی
همچنین اقدامات فرهنگی گسترده‌ای برای ایجاد حساسیت و توجه به محیط‌زیست صورت گرفته است که درج مفاهیم محیط‌زیستی در کتب درسی و تدوین کتاب انسان و محیط‌زیست در پایه یازدهم متوسطه و حتی در دانشگاه تا برگزاری سالانه نمایشگاه‌های فناوری‌های جدید محیط‌زیستی، صنایع سبز، جایزه ملی محیط‌زیست و جشنواره بین‌المللی فیلم سبز برخی از این اقدامات فرهنگی است‌.
افزایش تعداد سازمان‌های مردم‌نهاد محیط‌زیستی
مشارکت مقوله بسیار مهمی است که امروزه دولت‌ها در دنیا به اهمیت آن پی برده‌اندو ارتباط مردم با حکومت و دولت‌ها و جلب مشارکت هرچه بیش‌تر مردم در امور مختلف از طریق نهادهایی صورت می‌گیرد که به سازمان‌های مردم‌نهاد معروف هستند‌. با پیروزی انقلاب اسلامی، مشارکت سیاسی، اقتصادی و اجتماعی مردم به‌صورت جدی مورد توجه قرار گرفت‌. در این میان و با توجه به پررنگ شدن اهمیت حفظ محیط‌زیست، نقش نهادهای مردمی محیط‌زیستی نیز پررنگ‌تر شد، به‌طوری که تعداد این سازمان‌ها در استان گیلان از 2 سمن به 17 سمن دارای مجوز و مرتبط با شبکه افزایش یافت و با این افزایش تسهیلگری و حمایت از آن‌ها برای شبکه‌سازی و توانمندسازی نیز مورد توجه قرار گرفت‌.
مناطق چهارگانه محیط‌زیستی مناطق بسیار ارزشمندی هستند که سازمان محیط ‌زیست مسئولیت مدیریت آن را بر عهده دارد‌. این مناطق شامل پارک‌های ملی، آثار طبیعی‌ـ ملی، پناهگاه حیات‌وحش و مناطق حفاظت شده‌ای هستند که در قسمت‌های مختلف کشور پراکنده شده‌اند و از ارزش‌های زیست ‌محیطی بسیار بالایی برخوردارند‌. پیش از انقلاب وسعت مناطق چهارگانه 4/2 درصد مساحت کل کشور بود که اکنون به 9/2 درصد افزایش یافته است، در حال حاضر در استان گیلان با مساحت 1404230هکتار، یک پارک ملی، 4 اثر طبیعی‌،ملی، 5 پناهگاه حیات‌وحش ، 5 منطقه حفاظت شده و نیز 6 منطقه شکار ممنوع با مساحت مجموع 273414 هکتار وجود دارد که 19/47 درصد مساحت استان را به خود اختصاص داده است و مدیریت حفظ و نگهداری آن بر عهده سازمان حفاظت محیط ‌زیست است‌.