دکتر حسن آذری‌پور ماسوله: استعمال دخانیات دروازه ورود به بزهکاری‌های اجتماعی است

به گزارش پویشگران گیل:
استعمال دخانیات شایع‌ترین عامل قابل پیشگیری مرگ و ناتوانی و دومین علت اصلی مرگ در جهان است. در حال حاضر استعمال دخانیات مسئول یک مورد از ده مورد مرگ افراد بزرگسال است و به این ترتیب سالانه 8 میلیون مرگ در اثر مصرف دخانیات در سراسر جهان رخ می‌دهد. اگر روند کنونی مصرف دخانیات ادامه پیدا کند تعداد مرگ‌های ناشی از مصرف دخانیات در پایان سال 2023 به 10 میلیون نفر در سال خواهد رسید. نیمی از یک میلیارد و اندی افرادی که هم اکنون سیگار می‌کشند، در نهایت به علت مصرف سیگار جان خود را از دست خواهند داد.
بر اساس برآورد سازمان بهداشت جهانی، در کشور ما سالانه 36 هزار مرگ بعلت بیماری‌های وابسته به دخانیات روی می‌دهد و در صورت تداوم روند جاری، در 20 سال آینده به میزان 200 هزار مرگ در سال افزایش می‌یابد.
لذا با توجه به خطراتی که مصرف دخانیات برای سلامتی ایجاد می‌کند به سراغ آقای دکتر حسن آذری‌پور ماسوله،(پزشک عمومی ،دکترای مدیریت سلامت و مدرس و محقق حوزه کنترل دخانیات )رفتیم تا به گفتگوی اختصاصی با  پویشگران گیل بگوید دخانیات چیست و چه مضراتی دارد و چگونه از خود در برابر دخانیات مراقبت کنیم.
علت اصلی گرایش افراد به دخانیات و سیگار چیست ؟ با توجه به اینکه سن تجربه اولین نخ سیگار به سمت نوجوانی و جوانی  میل نموده است ، بنابراین در این گروه سنی با توجه به رفتارهای تکانشی و هیجانی و نیاز به نمایش استقلال و ورود به دنیای بزرگسالی از استعمال دخانیات به عنوان نمادی برای نمایش تحقق این باورهاست. در زنان علاوه بر موارد فوق استعمال دخانیات به عنوان نماد برابری با مردان جذابیت دارد و در زنان جوان از دلایل گرایش به استعمال دخانیات است.
سن شروع مصرف سیگار در ایران از چه سنی است ؟ شایعترین سنین تجربه اولین نخ سیگار در جهان دوره سنی 19-13 اسال است. ایران نیز از این قاعده مستثنی نیست و بر اساس نتایج تحقیقات انجام شده در کشور تجربه اولین نخ سیگار در ایران در همین گروه سنی است. البته همه نوجوانانی که در این دوره سنی اولین نخ سیگار خود را تجربه می کنند تبدیل به سیگاری های حرفه ای نمی شوند اما احتمال سیگاری شدن نوجوانی که در این دوره سنی سیگار را تجربه نموده است بسیار بیشتر از نوجوانی است که سیگار را تجربه نکرده است.
سیگار از چه موادی ساخته شده است ؟ هر نخ سیگارحاوی مواد مختلفی است.اگر چه در نگاه اول سیگار تنها حاوی توتون و کاغذ است، اما در واقع مواد گوناگون دیگری نیز در یک نخ سیگار وجود دارد . به توتون موجود در سیگار مواد شیمیایی خاصی اضافه می شود که در بین مردم به اسانس معروف است. این افزودنی شیمیایی باعت طعم خاص هر سیگار است. برای چسباندن لبه های کاغذ ی که توتون در داخل آن پیچیده شده است از چسب استفاده می شود. اگر به بدنه سیگار توجه شود خطوط آبی رنگ بسیار نازکی دیده می شود که در تمام طول بدنه سیگار دور تا دور محیط سیگار را در برگرفته است. این خطوط حاوی ترکیبات گوگرد است که برای دوام و پایداری آتش نوک سیگار در فاصله زمانی بین دو پکی که به سیگار زده می شود تعبیه شده است. وقتی توتون به همراه موارد گفته شده طی فرایند سیگار کشیدن می سوزد ، دود سیگار ترکیبی از مواد گوناگون است که از سوخت ناقص برگ توتون حاصل می شود.دمای نوک مشتعل سیگار 900 درجه سانتیگراد است. سوختن توتون در این دمای بالا یک سوختن معمولی نیست و از سوختن ناقص اجزای توتون مواد شیمیایی مختلفی تولید می شود. دود حاصل از سوختن توتون سیگار و سایر مواد دخانی، واجد بیش از 40 هزار ماده شیمیایی است که ازبین آنها بیماری زایی 400 ماده به اثبات رسیده است که بیش از 40 مورد از آنها سرطانزا است.
سیگار چه تاثیراتی بر بدن می گذارد ؟ مواد مختلف موجود در توتون پس از مصرف این ماده به ویزه در نوع استنشاقی آن از راه مخاط دهان و بافت ریه وارد جریان خون شده و آثار بیماری‌زایی خود را در ریه و تمامی ارگان‌های بدن نشان می‌دهند. مونوکسید کربن موجود در دود سیگار پس از جذب در خون موجب افت اشباع اکسیزن در خون و آسیب به دیواره عروق و نیز افزایش تولید گلبول های قرمز و به دنبال آن افزایش انعقاد پذیری خون در داخل عروق شده سبب سکته‌های قلبی و مغزی در فرد مصرف کننده است. رسوب قطران و سایر مواد موجود در دود سیگار در ریه موجب ابتلا به بیماری‌های ریوی و سرطان ریه می شود و انواع بیماری‌های مختلف در تمامی اعضای بدن با استعمال دخانیات در ارتباط هستند.  سیگار باعث چه بیماری هایی می شود؟ بیماری‌های ناشی از استعمال دخانیات را می‌توان در دو گروه کشنده و غیرکشنده تقسیم بندی نمود.از بیماری‌های کشنده می‌توان بیماری‌های قلبی – عروقی، انسداد مزمن ریه ،سکته مغزی،سرطان ریه ،سرطان گردن رحم ،سرطان حفره دهان ،سرطان‌های دستگاه گوارش ،سرطان مثانه و از بیماری‌های غیر کشنده مثل بیماری‌های عروق محیطی ،التهاب دیواره روده ،عفونت و التهاب لثه،زخم‌های معده و اثنی اعشر ، شکستگی گردن ران ،جداشدن شبکیه ،ناراحتی های پوستی ، بزرگی و خوش خیمی پروستات را نام برد.
سیگار در زنان باعث چه عوارضی می‌شود؟ نارسایی تخمدان – نازایی – کاهش میل جنسی – زایمان نارس – پاره شدن زودتر از موعد موعد کیسه آب – سقط خود به خود – وزن کم نوزاد هنگام تولد – اختلال در رشد جنین – سندرم مرگ ناگهانی نوزاد – تشنج ناشی از تب – کاهش ضریب هوشی کودک – اختلالات رفتاری – آسم و سایر حساسیت ها
هزینه‌هایی که سیگار بر افراد (مستقیم و غیر مستقیم ) می‌گذارد چیست؟ استعمال دخانیات دارای دو گروه هزینه های ملموس و ناملموس است. هزینه‌های ملموس شامل پولی که صرف تهیه و در نهایت دود کردن مواد دخانی می شود، هزینه درمان ابتلا به بیماری‌ها، هزینه ناشی از غیبت از محل کار به علت ابتلا به بیماری‌های ناشی از غیبت از محل کار به علت ابتلا به بیماری های ناشی از استعمال دخانیات و امثالهم را ذکر کرد. در خصوص هزینه‌های ناملموس می‌توان به مرگ و ناتوانی بیش از موعد و بار عاطفی و روانی تحمیل شده به خانواده فرد سیگاری ،از دست رفتن نان آور خانواده و تغییر سرنوشت اعضای خانواده سیگاری که جان خود را از دست داده مانند محرومیت فرزندان از ادامه تحصیل و ورود پیش از موعد به بازار کار برای کمک به تامین هزینه‌های خانواده ذکر کرد.
سیگار دروازه اعتیاد است به چه معنا است؟ استعمال دخانیات دروازه ورود به سایر اعیاد هاو بزهکاری‌های اجتماعی است. عموما وقتی فرد در دوره سنی نوجوانی و جوانی استعمال دخانیات را آغاز می کند، عموما از گروه همسالان دارای رفتارهای بهداشتی و سالم دور می‌شود زیرا هم خود دیگر در این گروه‌ها احساس راحتی ندارد و لذت نمی‌کند و هم ممکن است نوجوانان با رفتارهای سلامت محور آنان را از خود برانند. وقتی جوان و نوجوان وارد گروه‌هایی با رفتارهای ناسالم مانند استعمال دخانیات می‌شود احتمال اینکه در معرض سایر رفتارهای مجرمانه نظیر استعمال مواد مخدر یا دزدی و غیره قرار گیرد بالاتر می رود و لذا احتمال اعتیاد به سایر مواد بالاتر می‌رود. پس استعمال دخانیات دروازه ورود به سایر بزهکاری‌های اجتماعی از جمله اعتیاد به مواد مخدر می‌تواند باشد.
پس علت تولید سیگار چیست ؟ دخانیات تنها ماده اعتیاد آوری است که با توجه به سابقه تاریخی و وجود یک صنعت قدرتمند در پشت آن، تولید- توزیع و فروش آن قانونی است. از طرفی یک نیاز برای مصرف هم وجود دارد که عملا این محصول را توجیه می‌کند.
چگونه می‌توان سیگار را ترک کرد ؟ شایع ترین شیوه ترک سیگار، اقدام فردی بدون دریافت کمک از فرد متخصص است که گرچه بسیاری از سیگاری‌ها به این شیوه اقدام به ترک می‌نمایند. اما میزان موفقیت آن کم و احتمال عود یسیار بالا است. استفاده جایگزین‌های نیکوتین که به شکل آدامس و برچسب پوستی در کشور موجود و در دسترس است کمک شایان توجهی به موفقیت در ترک سیگار می‌کند.نحوه صحیح مصرف از این مواد در بروشوری که داخل بسته تعبیه شده است به صورت کامل توضیح داده شده است.  همچنین داروهایی برای کمک به ترک سیگار موجود است که صرفا با تجویز پزشک می‌توان از داروخانه تهیه و زیر نظر پزشک مصرف نمود که فوق العاده در ترک سیگار کمک می‌کند .البته نباید فراموش نمود که مهمترین عامل ترک سیگار اراده و تمایل فرد به تغییر رفتار خود است چون در صورت فقدان این اراده و تمایل احتمال شکست در تلاش برای ترک سیگار بسیار زیاد است.
عوارض ترک سیگار چیست؟ وابستگی به نیکوتین به سرعت شکل می‌گیرد و توسط عوامل فیزیولوژیک تشدید می‌شود. پس از توقف مواد دخانی و قطع رسیدن نیکوتین به بدن تغیراتی در بدن و ذهن فرد مصرف کننده ایجاد می کند که به آن سندرم ترک نیکوتین می گویند. سندرم ترک نیکوتین طی 90 تا 120 دقیقه پس از خاموش کردن آخرین سیگار شروع می شود، طی 24 ساعت پس از ترک به حد اکثر خود می‌رسد. این علائم تا چند هفته و در مواردی تا چند ماه ادامه دارد .اصلی‌ترین علامت هوس شدید سیگار است که با تنش و بیقراری همراه است. عموما فرد سیگاری احساس خستگی، عصبانیت ،بی قراری، اضطراب ،اشکال در تمرکز و فرد احساس خواب آلودگی می‌کند.
انچه مهم است این است که تمامی این علایم موقتی بوده و با استفاده از شیوه هایی که وجود دارد و با درمان جایگزین نیکوتین می‌توان بر آن فایق شد و زندگی سالم تری را ادامه داد.
قانون جامع کنترل دخانیات شامل چه مواردی می‌باشد؟ به طور کلی قانون جامع کنترل و مبارزه ملی با دخانیات شامل اقداماتی برای قانونمند نمودن عرضه و کنترل تقاضای مواد دخانی است که بسیار مفصل می باشد و باید قانون را مطالعه کرد.
مانند :ممنوعیت تبلیغات مواد دخانی، ممنوعیت فروش مواد دخانی به افراد زیر 18 سال ،ممنوعیت فروش نخی مواد دخانی ،ممنوعیت استعمال مواد دخانی در اماکن عمومی،درج هشدارهای بهداشتی مصور با پیام متنی فارسی.
رسانه‌ها چه کمکی می‌توانند در کنترل استعمال دخانیات انجام دهند ؟نقش رسانه ها در آگاه سازی و افزایش دانش عمومی در خصوص مضرات استعمال دخانیات و عوارض آن و همچنین آگاه سازی مردم از مواد قانون و نقش این اقدامات کنترلی در افزایش سلامت جامعه و همراه نمودن مردم در اجرای موثر قانون بسیار مهم است.

تهیه و تنظیم : مرتضی جلیل نژاد ماسوله