زایش امید به زندگی و کاهش بار بیماری‌ها را از نتایج مهم اجرای طرح پزشک خانواده است

به گزارش پویشگران گیل: افزایش مسوولیت پذیری و پاسخگویی به نیازهای سلامت جامعه، افزایش فرزندآوری و حفظ جوانی جمعیت، مدیریت منابع حوزه سلامت، افزایش امید به زندگی و کاهش بار بیماری‌ها را از نتایج مهم اجرای طرح پزشک خانواده است.

برنامه پزشک خانواده
برنامه پزشک خانواده و نظام ارجاع یکی از مهم‌ترین روش‌های افزایش دسترسی و بهره‌مندی عادلانه مردم از خدمات سلامت است که با سابقه ۸۰ ساله در برخی از کشورها، موجب دسترسی مناسب‌تر و ارتقای کمی و کیفی خدمات سلامت شده است.
سازمان جهانی پزشک خانواده(WONCA)از سال ۲۰۱۰ میلادی،روز نوزدهم ماه می را به عنوان روز جهانی پزشک خانواده معرفی کرده و گرامی داشته است.یادآوری و بزرگداشت این مناسبت نشان از اهمیت پزشکان خانواده در نظام‌های سلامت پیشرو و همچنین توسعه‌ی اجتناب‌ناپذیر آن در آینده‌ی سایر کشورها دارد.

سابقه۸۰ساله پزشک خانواده
اجرای برنامه پزشک خانواده در بسیاری از کشورها، سابقه ۸۰ ساله دارد.  انگلستان، یکی از پیشگامان برنامه پزشک‌ خانواده است و مهم‌‌ترین رکن نظام ارجاع در این کشور پزشکان‌عمومی هستند. بیماران تماس‌زیادی با پزشکان متخصص ندارند و تنها وسیله مراجعه به این دسته از پزشکان از طریق پزشکان‌عمومی است. در لندن، هیچ فردی بدون مراجعه به پزشک‌عمومی، به پزشک متخصص مراجعه نمی‌کند.
کانادا هم از اولین کشورهایی است که سیستم همگانی مراقبت های بهداشتی و درمانی را که medicare نامیده می شود، عرضه کرد . شیوه دسترسی از طریق پزشک خانواده و نظام ارجاع است.
در آمریکا از سال ۱۹۶۹ بورد پزشک خانواده به رسمیت شناخته شده و کشورهای دیگری چون انگلستان، چین، ویتنام، تایلند، ژاپن، عربستان، فلسطین و ۶۰ کشور دیگر نیز چندی بعد با مدل آمریکایی آن به این برنامه پیوستند.

آغاز برنامه پزشک خانواده در ایران

هم اکنون بیش از۱۲سال است که برنامه پزشک خانواده در برخی نقاط کشورمان در حال اجرا بوده، براساس اعلام مرکز مدیریت شبکه وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی حدود یک سوم جمعیت ایران بیش از۲۷ میلیون و۸۰۰هزار نفر در روستاها و شهرهای زیر۲۰هزار نفر تحت پوشش برنامه پزشکی خانواده قرار دارند.
هم چنین براساس اعلام معاونت بهداشت وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی پیش‌بینی می شود طرح پزشک خانواده در خوش‌بینانه‌ترین ‏حالت تا سال ۱۴۰۲ و در بدبینانه‌ترین حالت تا سال ۱۴۰۴ به صورت کامل به اجرا درآید.‏
اهداف کلان، ارتقای سطح سلامت جامعه، افزایش دسترسی عادلانه مردم، بهره‌مندی از خدمات سلامت فعال و باکیفیت، کارآمد نمودن واحدهای اجتماعی و حفاظت مالی از مردم در پرداخت‌ هزینه‌های سلامت، از جمله نتایج مثبت اجرای برنامه پزشکی خانواده و نظام ارجاع محسوب می‌شود.
افزایش مسوولیت پذیری و پاسخگویی به نیازهای سلامت جامعه، افزایش فرزندآوری و حفظ جوانی جمعیت، مدیریت منابع حوزه سلامت، افزایش امید به زندگی و کاهش بار بیماری‌ها را از دیگر نتایج مهم اجرای این برنامه می باشد.
برنامه پزشک خانواده و نظام ارجاع، سامانه دسترسی افراد به خدمات نظام سلامت، با هدف توزیع عادلانه سلامت بین همه اقشار جامعه است که در راستای تحقق سیاست‌های ابلاغی مقام معظم رهبری و برنامه پنجم توسعه به اجرا درآمده است.

تعریف پزشک خانواده

پزشک خانواده، یعنی هر ایرانی، یک پزشک مسئول داشته باشد، پزشکی که از زمان تولد و حتی قبل از تولد، مراقب سلامت اوست و در صورت بروز بیماری اگر در حیطه توان او باشد به درمان می‌پردازد و فقط در صورت نیاز، فرد را به پزشک متخصص ارجاع می‌دهد.
همه این خدمات به عنوان خدمات سطح اول، طرح پزشک خانواده تعریف می‌شود،‌ بعد از آن نظام ارجاع به میان می‌آید یعنی در صورتی که یک بیمار، نیازمند خدمات پزشک متخصص یا فوق متخصص باشد، به سطح دو که پزشک متخصص در بیمارستان است، ارجاع می‌شود و باز هم اگر به خدمات فوق تخصصی نیاز داشت به سطح سه که خدمات یک پزشک فوق تخصص است، ارجاع داده می‌شود.
پزشک خانواده، مسئول تیم سلامت در مجموعه خویش است، تیمی که باید متشکل از یک ماما، پرستار، کارشناس یا کاردان بهداشت خانواده، بهداشت محیط و روانشناس باشد. هر پزشک عمومی، باید دوره پزشکی خانواده را طی کند. پزشک خانواده، برای کسانی که تحت نظر دارد،‌ پرونده سلامت تشکیل می‌دهد.
مراقبت‌هایی که پزشکان خانواده قادر به ارایه آن‌‌ها برای افراد تحت پوشش خود هستند شامل: مراقبت از تمام افراد تحت پوشش خود در هر سن و جنس از نوزاد تا سالمند است.
مراقبت از سلامت روان، سلامت گوش، حلق، بینی و شنوایی، سلامت چشم و بینایی، مراقبت از سلامت پوست و مو، دستگاه گوارش، دستگاه اعصاب، سلامت کلیه‌ها و دستگاه ادراری و تناسلی، مراقبت از بیماران مزمن تحت پوشش و علاوه بر این، مشاوره سلامت باروری و تنظیم خانواده، انجام مراقبت‌های فوری پزشکی از جمله مراقبت‌هایی است که پزشکان خانواده برای افراد تحت پوشش خود انجام می‌دهند.
سلامت مردم، دسترسی آسان و شبانه روزی مردم به خدمات سطح اول و مراقبت های اولیه و جلوگیری از مراجعه مکرر مردم به پزشکان از ویژگی‌های پزشک خانواده است.
طرح پزشک خانواده شهری
طرح پزشک خانواده شهری یکی از برنامه های مهم وزارت بهداشت، درمان و آموزشی پزشکی است که همزمان با سراسر کشور از اردیبهشت ۱۴۰۲ دراستان گیلان در حال اجراست.
با توجه به شرایط اجرای برنامه پزشک خانواده شهری در شهرهای بالای ۲۰ هزار نفر، یک میلیون و ۲۰۰ هزار شهروند در سطح استان  گیلان خدمات برنامه پزشک خانواده شهری را دریافت خواهند کرد.
شهروندان شهرستان های آستارا، آستانه اشرفیه، انزلی، تالش، رشت، رودسر، صومعه سرا، لاهیجان، فومن و لنگرود، مشمول اجرای برنامه پزشک خانواده شهری در استان گیلان هستند.

تهیه شده توسط: مرتضی جلیل نژاد